Wat beweegt Natuurmonumenten om mee te werken aan de uitbreiding van een golfbaan ten koste van 774 bomen, waarvan er 184 ouder zijn dan 80 jaar en dus monumentaal zijn?

Is het voor Natuurmonumenten helemaal geen punt van overweging dat golfbanen met uitgestrekte grasvelden een aanslag zijn op flora en fauna? 

 
Had Natuurmonumenten echt alleen maar een adviserende rol bij de totstandkoming en vaststelling van de plannen om de golfbaan uit te breiden ten koste van 774 bomen?  Of had Natuurmonumenten wel degelijk de mogelijkheid om deze plannen tegen te houden?

Deze vraag is belangrijk want de gemeente Utrecht beweert dat de gemeente akkoord is gegaan omdat Natuurmonumenten de plannen heeft helpen maken en ze heeft goedgekeurd. Op internet beweert Natuurmonumenten slechts adviezen te hebben gegeven. “Helaas betekent het hebben van een adviesrol dat je advies niet altijd wordt overgenomen”, schrijft Natuurmonumenten er bij.

“Hopelijk worden we in de toekomst ook eigenaar van dit stuk grond van landgoed Haarzuilens, zodat de natuur op het landgoed volledig de ruimte krijgt. Ook worden er 1100 bomen terug geplant op het terrein van de golfbaan”.

Volgens de door de gemeente verstrekte kapvergunning “is de aanvrager ook voornemens om weer enkele honderden bomen en struiken aan te planten”. Volgens de aanvraag kapvergunning worden er geen 1100 maar 520 stuks bomen aangeplant. Volgens de zelfde aanvraag worden er 774 bomen gekapt.

Volgens de verleende kapvergunning zijn 91 van 774 bomen monumentaal. Bedoeld wordt daarmee ouder dan 80 jaar. Het juiste aantal monumentale bomen is niet bekend want niet onderzocht. Natuurmonumenten schrijft op 28 september 2015 in een mailbericht over 184 monumentale bomen.

Wat noch voor de gemeente, noch voor Natuurmonumenten een rol lijkt te spelen is dat de uitbreiding van golfgrasvelden ten koste gaat van flora en fauna. Er worden meststoffen in de grond gebracht die de gewenste grassoort beter doen groeien (o.a. veel stikstof) en stoffen die “onkruid” zoals klaver, ma­de­liefje en ereprijs verdelgen.

Bij onderhoud van golfterreinen wordt gebruik gemaakt van het insectendodend gif waar­onder neonicotinoïden (*)  tegen emelten en engerlingen. Verhoogde bijensterf­te wordt met het gebruik van neonicotinoïden in verband gebracht, evenals de afname van zwalu­wen, spreeuwen en andere vogels die zich voeden met insecten. Golfterreinen brengen overigens het gebruik van extreem veel drinkwater met zich mee voor besproeiing.

Dat Natuurmonumenten slechts een adviserende rol speelt of heeft gespeeld is niet waar. Natuurmonumenten heeft de zeggenschap en verantwoordelijkheid ook over het terrein van de golfbaan. Dat is in 2000 zo geregeld met Baron van Zuijlen, de eigenaar.

Natuurmonumenten beweert dat de Baron bedongen heeft dat Natuurmonumenten zou meewerken aan de uitbreiding van de golfbaan, maar weigert de overeenkomst te laten zien waar dat in staat. Waarschijnlijk is er hoogstens een vage intentie afspraak met de Baron, maar ook dat is niet zeker.

Natuurmonumenten heeft, zo blijkt uit de ons ter beschikking staan de correspondentie, samen met de golfclub een beheerplan laten opstellen en terwijl NM “zeggenschap en verantwoordelijkheid” heeft ook over het terrein van de golfclub, het beheerplan en de lijst van de te kappen bomen goedgekeurd.

Uit de stukken die de gemeente naar de rechtbank heeft gestuurd in het kader van het beroep dat ook door de Utrechtse Bomenstichting tegen de kapvergunning is ingesteld blijkt dat de te kappen bomen niet zijn onderzocht, ook de monumentale bomen niet. Dat betekent dat ook Natuurmonumenten akkoord is gegaan met de kap van 774  bomen, waaronder volgens haar eigen zeggen 184 monumentale bomen, zonder te weten of die bomen gezond zijn of niet.

De rol van Natuurmonumenten, het feit dat NM geen inzage wil geven in de overeenkomst tussen NM en de Baron in het bijzonder, roept de vraag op of wij de zorg voor monumentale bomen de de natuur  wel aan Natuurmonumenten kunnen overlaten.

Zie de Zembla uitzending “Moord op de honingbij”
https://www.youtube.com/watch?v=Dl9Peb9rkqw

(*) Zie vragen van de Partij voor de Dieren https://utrecht.partijvoordedieren.nl/vragen/vragen-over-uitbreidingsplannen-golfclub-de-haar

Natuurmonumenten heeft de zeggenschap over het park rond Kasteel De Haar in Haarzuilens. De plannen voor de uitbreiding van de golfbaan behoeven de goedkeuring van Natuurmonumenten en die heeft Natuurmonumenten ook gegeven. Het ‘Beheerplan’, zo beweert de gemeente, is opgesteld in overleg met Natuurmonumenten en hetzelfde geldt voor de lijst van 744 bomen waarvoor een kapvergunning is gevraagd en gekregen.

De Utrechtse Bomenstichting heeft beroep ingesteld tegen de kapvergunning, net als de Vrienden van de Joostenlaan. Het beroep richt zich tegen een besluit van de gemeente (de kapvergunning), maar is dus eigenlijk ook gericht tegen Natuurmonumenten, die immers (volgens de gemeente) akkoord is met de kap van 744 bomen, waaronder veel monumentale bomen.

Het park rond Kasteel de Haar werd eind 19e eeuw/begin 20e eeuw onderleiding van Copijn aangelegd. Grote volwassen bomen werden overal uit Nederland vandaan gehaald om snel een volgroeid park te realiseren. Veel steden zouden trots zijn op zo’n park. Utrecht niet. Dat het om een monumentaal park gaat dat het deel uitmaakt van de Ecologische Hoofdstructuur telt voor de gemeente Utrecht niet.

De gemeenteraad ging op 13 januari 2014 akkoord met het bestemmingsplan Haarzuilens. Dat bestemmingsplan moest de weg vrij maken voor de uitbreiding van de golfbaan ten koste van het park van Kasteel De Haar. Veel discussie over het bestemmingsplan was er niet, want het was allaat op de avond en er was al heel wat gediscussieerd over de Bieb++ op het Smakkelaarsveld, waar inmiddels ook vrijwel alle grote Platanen zijn verdwenen.

GroenLinks en de SP vonden het zonde van die 780 bomen die gekaptmoesten worden. Wethouder Isabella (PvdA) beweerde dat een groot deel van deze bomen”wildgroeiend groen was dat inmiddels wat dikte gekregen had”. Er zou niettemin heel zorgvuldig gekeken worden alvorens de kapvergunning te verlenen. De overeenkomst tussen de golfclub, de gemeente en Natuurmonumenten (eigenaar van de grond) zou er borg voor staan dat de uitbreiding zorgvuldig en gefaseerd zou plaatsvinden. Die toezegging was voor de rest van de raad genoeg.

De Vries (GroenLinks) wees er op dat het park deel uitmaakt van de Ecologische Hoofdstructuur, waarvoor geldt dat er geen aantasting mag plaatsvinden tenzij er sprake is van een “groot openbaar belang” en dat de uitbreiding van de golfbaan moeilijk als zodanig kan worden beschouwd. Hij wees er ook op dat de Commissie voor de Milieueffectrapportage had geconcludeerd dat de aanleg van de 18-holes golfbaan zich lastig verdraagt met de ‘optimale inrichting voor natuurwaarden’, laat staan ‘het herstel van het oorspronkelijke parkontwerp’.

Het hielp allemaal niets, het was “een beetje zonde van het groen”(Haage, PvdA), maar na ruim tien jaar van voorbereiding en discussie moest er nu maar eens een klap opgegeven worden en werd het
bestemmingsplan ongewijzigd vastgesteld. Op 3 november 2015 discussieerde de raadscommissie Stad en Ruimte over de voorgenomen bomenkap door de golfclub. GroenLinks en de PvdD twijfelde aan financiële haalbaarheid en waren bang dat de bomen gekapt worden en dat er daarna voor de herinrichting geen geld meer zou zijn.

Paardekoper (GroenLinks) herinnerde eraan dat wethouder Isabella had beloofd dat er “boom voor boom” gekeken zou worden of die wel gekapt zouden moeten worden, maar dat er tot op heden geen boomonderzoek had plaatsgevonden. De heer Matser (VTH), te hulp geroepen door wethouder Geldof, legde uit dat de bomen stuk voor stuk bekeken waren. Wat niet waar was. Zijn collega Bleis liet weten dat de golfclub samen met Natuurmonumenten het beheerplan had gemaakt. De lijst met te kappen bomen zou ook samen met Natuurmonumenten zijn opgesteld. Wethouder Geldof wist het daarna opeens ook heel zeker: “Boom voor boom is een en ander nagelopen” en de discussie werd gesloten.

Een maand later werd de kapvergunning verleend. En wat blijkt? De bomen zijn helemaal niet “boom voor boom” bekeken. Of de monumentale bomen nu goed of slecht zijn “is echter niet relevant nu het kappen van de bomen afhangt van de vraag of deze al dan niet in de weg staan voor realisatie van het inrichtingsplan”, aldus het besluit. De door de golfclub ingediende inventaris van bomen zou het bovendien niet goed mogelijk hebben gemaakt de bomen afzonderlijk te beoordelen, aldus de gemeentelijke beoordelaar.

Overigens, in maart 2015 vroeg de Stichting Vrienden van de Joostenlaan (die net als de Utrechtse Bomenstichting beroep heeft ingesteld tegen de kapvergunning) toestemming tot betreding van het golfterrein om door een eigen deskundige een boomonderzoek/quickscan flora- en fauna te laten doen. Het in opdracht van de golfclub verrichte flora- en fauna onderzoek dateert uit 2010 en verloor na 3 jaar zijn geldigheid. Zoals de gemeente weet, werd dat verzoek door de golfclub geweigerd.

Wat ook blijkt is dat de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed het niet eens is met de keuze van de bomen die door de golfclub terug worden geplant: past niet bij het oorspronkelijk ontwerp. De vergunning bevat bovendien geen voorschrift waarmee aan de golfclub een verplichting wordt opgelegd om de te kappen bomen te compenseren, laat staan een termijn waarbinnen dat moet gebeuren. Stel dat de golfclub begint met al die bomen (ruim 700 volwassen bomen) te kappen en daarna in geldnood komt. Jammer, maar helaas.

Veel leden heeft Golfclub de Haar niet. Het aantal schommelt al jaren rond de 600. Er zijn in de provincie 17 golfbanen en er komen er binnenkort weer twee bij. En als je dan 10.000 euro moet betalen om lid te mogen worden, dan zal de Golfclub De Haar niet veel groter worden. De vraag is dus of die 600 leden in staat en bereid zijn om al die miljoenen bij elkaar te brengen die nodig zijn om de uitbreiding en de aanplant van nieuwe bomen te financieren. De gemeente heeft zich die vraag niet gesteld.

Kortom: de gemeente heeft geen boom-voor-boom onderzoek gedaan, terwijl het om monumentale bomen gaat. De gemeente heeft zich niet de vraag gesteld of de uitbreiding van de golfbaan een belang is dat zo groot en openbaar is dat het belang van de Ecologische Hoofdstructuur daarvoor moet wijken. De gemeente gaat voorbij aan de kritiek van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed die het niet met de sortimentkeuze eens is.  De gemeente heeft geen behoefte aan een actueel flora- en fauna onderzoek. Dat de aanleg van 18-holes zich lastig verdraagt met de ‘optimale inrichting voor natuurwaarden’ en ‘het herstel van het oorspronkelijke parkontwerp’ is voor de gemeente ook geen punt van overweging. In de vergunning is geen voorschrift opgenomen dat de golfclub verplicht om voldoende nieuwe bomen te planten. De gemeente wil niet weten of de golfclub het kapitaal bij elkaar kan brengen om het park te herstellen als die 744 bomen gekapt zijn. Wat beweegt de gemeente om het bestuur van de golfclub zo ter wille te zijn?

De gemiddelde leeftijd van bomen neemt in de gemeente Utrecht voortdurend af. In enkele jaren was die afgenomen van 32 naar 27 jaar.

Wat heeft de gemeente tegen ouwe bomen? Vaak staan ze in de weg. Op het Smakkelaarsveld hebben vrijwel alle ouwe bomen plaats moeten maken voor een tijdelijke fietsstalling. De bomen langs het Cremerpark moeten er aan geloven omdat Eneco de leiding van de stadsverwarming wil vervangen (nog net even voordat we van de stadsverwarming afstappen). Langs de Kinglaan – Weg der VN moesten 144 ouwe bomen verdwijnen vanwege de fly-over. Op landgoed De Haar moeten 744 bomen (waaronder 91 monumentale) gekapt worden voor uitbreiding van de golfbaan.
Het kappen van bomen wordt sterk in de hand gewerkt door een intensivering van het stedelijk grondgebruik. Asfalt en beton rukken op, dus voor bomen blijft steeds minder over.

Een andere reden om bomen te kappen is dat oudere bomen meer kosten qua onderhoud. Jonge sprietjes daar heb je jarenlang geen omkijken naar, ouwe bomen daar moeten vaak hoogwerkers aan te pas komen. Als dat ouwe hout dan bovendien flink wat opbrengt (biomassa installaties!) is de keus door Stadswerken snel gemaakt.
De afgelopen jaren werd elke aanvraag voor een kapvergunning door de gemeente Utrecht gehonoreerd. Soms mochten er zelfs meer bomen gekapt worden dan waarvoor de kapvergunning werd gevraagd. Verreweg de meeste aanvragen kwamen overigens van de gemeente zelf.

Om de bevolking uit te leggen dat het helemaal niet erg is om bomen te kappen terwijl ze nog heel lang mee zouden kunnen wordt de laatste tijd het argument gebruikt dat bomen vooral CO2 opslaan tijdens de groei en dat je dus de meeste CO2 kunt opslaan door bomen zodra ze wat groter zijn te vervangen door kleine sprietjes.
Dat blijkt dus niet waar te zijn. Ook ouwe bomen groeien. Daarbij komt dat grote volwassen bomen een enorm oppervlak hebben (inclusief bladeren) om CO2 op te nemen. Het argument van de CO2 opslag pleit dus juist tegen het kappen van ouwe bomen. Zie het artikel in Nature.